Билгэ

Күн-дьыл билгэтэ

Өҥ сайын буоларыгар

• Күһүн сүөһү үөрдээн сылдьар.
• Күһүн от-мас сэбирдэҕэ умса туһэр.
• Тиит көтөҕөтө эрдэ түһэр.
• Тохсунньуга тоҥсоҕой маһы торулатар.
• Кэҕэ Ньукуолун иннинэ этэр.

Кураан сайын буоларыгар

• Күһүн сэбирдэх тиэрэ түһэр.
• Күһүн үрэх тарыҥа үллэр.
• Күһүн хаһыҥ хойукка дылы түспэт.
• Саас этиҥ илинтэн этэр.

Күһүн уһууругар

• Балаҕан ыйыгар этиҥ этэр.
• Тэллэй хойутаан тахсар.
• Кус оҕотун иккистээн ууга киллэрэр.

Оҕо биттэниниитэ

• Оҕо айаҕын былдьыгынатан сил таһаарара, силигэр чачайара- кэһии, ас кэлэригэр, тотуу битэ.
• Оҕо сааҕа илиигэ, таҥаска биһиллэрэ - үчүгэй бит.

Уотунан билгэлээһин

• Оһоххо умайа турар мастан чох кыырайан түстэҕинэ - ыраахтан ыалдьыт кэлэр.
• Уот ыстанан кэлэн көтөхтөрөрө - кэһиилээх эбэтэр бултаах-астаах киһи кэлэригэр.

Аһылыгынан билгэлээһин

• Саламаат өрө тэбэн оргуйара - дьол-соргу билгэтэ.
• Туус тохторо - иирсиигэ.

Таҥаһынан билгэлээһин

• Киһи сонун кэннэ тиэриллэрэ - үөрэригэр.
• Атах таҥаһа хаамарга этэрбэс баһыгар сыҕаллара - дьоллонорго, оттон тилэҕэр сыҕаллара - эрэйи көрсөргө.

Көтөрүнэн билгэлээһин

• Суор, элиэ сүөһү турар сириттэн арахпакка элиэтиирэ - сүөһү дьаҥын билгэтэ.
• Куруппааскы дьаҥ турарыгар үксүүр.

Дьиэ кыылынан билгэлээһин

• Ыт кыбыылаах окко сытан ииктиирэ-саахтыыра сүөһү этэҥҥэ сыл тахсарыгар.
• Ыт таҥаска ииктиирэ - байарга.
• Ыт киһи иннигэр тахсан киирэрэ- ночоокко.

Үөнүнэн-көйүүрүнэн билгэлээһин

• Кымырдаҕас уйа туттар сирэ - дьоллоох аатырар.
• Ооҕуй дьиэ иһигэр ситим тардара - үчүгэйгэ.
• Сахсырҕа үрүҥ аска ыһара - куһаҕаҥҥа.